เรื่อง/ภาพ : ธนสิทธิ์ เกษตรก้าวไกล
“คลองดำเนินสะดวก” ลำน้ำสำคัญที่ไม่เพียงแต่หล่อเลี้ยงชีวิตเกษตรริมสองฝากเท่านั้น แต่ยังเป็นทางน้ำประวัติศาสตร์ที่เกี่ยวข้องกับพระมหากษัตริย์ไทยถึง 3 พระองค์ คือ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 ที่ทรงดำริให้ขุดขึ้นเพื่อเป็นเส้นทางการค้า พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 และพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ 9 ได้เสด็จประพาสต้น และพระราชดำเนินเยี่ยมราษฎรในพื้นที่
“คลองดำเนินสะดวก” จึงเป็นหนึ่งในเส้นทางที่น่าสนใจ และควรไปเยือนตามโครงการท่องเที่ยว “วิถีคลอง วิถีไทย ตามรอยเสด็จคลองดำเนิน” ซึ่งสวนเกษตรแม่ทองหยิบ ตั้งอยู่ที่ 153 หมู่ 8 ตำบลศรีสุราษฎร์ อำเภอดำเนินสะดวก จังหวัดราชบุรี โทร. 09-9212-8682 คือหนึ่งในจุดท่องเที่ยวที่ต้องแวะในเส้นทางการท่องเที่ยว “วิถีคลอง วิถีไทย ตามรอยเสด็จคลองดำเนิน” เพื่อสัมผัสเสน่ห์อันเป็นอัตลักษณ์ของวิถีชีวิตชาวคลองดำเนินสะดวก
สวนเกษตรแม่ทองหยิบ 1 ใน 4 จุดเที่ยว
“สวนเกษตรแม่ทองหยิบ เป็น 1 ใน 4 จุดในเส้นทางการท่องเที่ยว “วิถีคลอง วิถีไทย ตามรอยเสด็จคลองดำเนิน” โดยจุดเริ่มต้นสำหรับการท่องเที่ยวเส้นทางนี้ เริ่มที่วัดโชติกทายการาม ซึ่งเป็นจุดตามรอยเสด็จ เรียนรู้ประวัติศาสตร์ ส่วนจุดที่สอง คือ บ้านมหาดเล็ก เจ็กฮวด ที่นี่ทุกคนจะได้ตื่นตาตื่นใจกับเมนูอาหารที่ทำถวาย รัชกาลที่ 5 จุดที่สาม คือที่สวนเกษตรแม่ทองหยิบแห่งนี้ ในกิจกรรมของการล่องเรือชมสวน ศึกษาวิถีเกษตรเป็นการน้อมนำศาสตร์พระราชามาปรับใช้กับวิถีเกษตร จากเกษตรเซิงเดี่ยวมาเป็นเกษตรผสมผสาน ตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ไฮไลท์ของที่นี่คือ การพายเรือชมสวน เก็บผักและผลไม้ตามฤดูกาล และจุดที่สี่ สุดท้าย คือ ตลาดเหล่าตั๊กลัก ซึ่งจะได้ชมพิพิธภัณฑ์ และเลือกซื้อของฝากของที่ระลึก”
“ไพศาล ศรีเอี่ยมกูล” เกษตรกรเจ้าของสวนเกษตรแม่ทองหยิบ และยังเป็นประธานกลุ่มวิสาหกิจชุมชนสวนเกษตรแม่ทองหยิบ บอกกล่าวถึงสิ่งที่จะทำให้เกิดความสุขกับทริปการท่องเที่ยว “วิถีคลอง วิถีไทย ตามรอยเสด็จคลองดำเนิน” อันเป็นหนึ่งการท่องเที่ยวที่ได้รับความสนใจจากนักท่องเที่ยวมาอย่างต่อเนื่อง
พี่ไพศาล เป็น 1 ใน 7 พี่น้องที่เป็นลูกของ แม่ทองหยิบ ศรีเอี่ยมกูล เกษตรกรชาวคลองดำเนินสะดวกที่เลี้ยงชีพและครอบครัวด้วยการทำการเกษตรและเป็นหนึ่งในเกษตรกรหัวก้าวหน้าที่เป็นต้นแบบของการพัฒนาสวนเกษตรของตนเองให้กลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงเกษตร สร้างรายได้เพิ่มอีกทางจากเดิมที่เคยเน้นแต่จำหน่ายผลผลิตทางการเกษตรอย่างเดียว
ซึ่งแต่เดิมที่นี่เน้นการทำเกษตรแบบเชิงเดี่ยว ทำให้มีรายได้ไม่ต่อเนื่อง แม่ทองหยิบและลูก ๆ จึงหันมาทำสวนเกษตรแบบผสมผสาน ซึ่งสามารถผลผลิตผลผลิตได้ตามฤดูกาลได้ตลอด จึงทำให้มีรายได้ตลอดทั้งปี
35 ไร่ กับความงามแห่งวิถีชาวสวน
แต่สำหรับวันนี้ สวนเกษตรแม่ทองหยิบ บนพื้นที่ 35 ไร่ คือแหล่งผลิตพืชผลทางการเกษตรที่หลากหลาย โดยยึดหลักเศรษฐกิจพอเพียงเป็นธงนำ ที่มีทั้ง มะม่วง มะพร้าว มะนาว มะขาม กล้วย และผักส่วนครัว เป็นต้น
เสน่ห์ของสวนแห่งนี้มีความเพียบพร้อมทั้งความงดงามแห่งวิถีชีวิตเกษตรกรที่ผูกพันกับคลองดำเนินสะดวก ที่ยังคงอนุรักษ์สวนแบบดั้งเดิมไว้ครบเครื่อง ทั้งฝั่งที่เป็นสวนมะนาวและละมุดกระสวยมาเลย์ที่ปลูกหลุมเดียวกัน และอีกฝั่งที่เป็นสวนมะพร้าวน้ำหอม ที่เจ้าของมุ่งออกแบบให้มีร่องสวนกว้าง สะอาดสะอ้าน สามารถล่องเรือไปได้สุดสวน และมีมะพร้าวน้ำหอมไว้บริการนักท่องเที่ยว
พี่ไพศาลได้คิดค้นการปลูกแบบผสมผสาน โดยใช้แนวคิดการปลูกแบบ “เกื้อกูลกัน” คือ พืชหลักของสวนคือมะพร้าวและส้มโอ มะพร้าวกับฝรั่งและมะนาว และมีพืชอื่นแซมเข้ามาเรื่อย ๆ โดยมีมะม่วงอกร่องปลูกตามคันสวน
ทำต้องปลูกพืชร่วมกันระหว่าง มะพร้าวกับส้มโอ มะนาว พี่ไพศาลอธิบายว่า เพราะมะพร้าวนั้น นอกจากมีใบให้ร่มเงา รากช่วยยึดดินคันร่องไว้
“รากมะพร้าวช่วยดูดน้ำ ทำให้ดินแห้ง กลับมาร่วนซุย เกื้อกูลกับส้มโอ และมะนาว ที่ชอบดินแห้ง รากหาอาหารได้ดี ทำให้ได้ผลผลิตดี” พี่ไพศาลกล่าว
มะนาวและละมุด “ต้นไม้กอดกัน”
ขณะเดียวกันยังมีผลงานการพัฒนาที่เป็นภูมิปัญญาของพี่ไพศาลที่ที่ได้คิดค้นทดลอง และดัดแปลงจากการที่พี่ไพศาลได้ไปดูงานจากที่ต่าง ๆ และนำมาปรับใช้จนได้ผลดีในการลดต้นทุน ลดแรงงาน เป็นสวนที่ปลูก มะนาวกับละมุด ที่มาของ “ต้นไม้กอดกัน” พากันให้ผลผลิต
“ต้นไม้กอดกัน” จึงเป็นอีกหนึ่งจุดเด่นของสวนแห่งนี้ นอกเหนือจากการมีบรรยากาศอันร่มรื่นชื่นใจ ถือเป็นรูปแบบการปลูกพืชที่ไม่เหมือนใคร ด้วยการปลูกมะนาวแป้นรำไพและละมุดกระสวยมาเลย์อยู่ในหลุมเดียวกัน เรียกว่าหวานกับเปรี้ยวมาอยู่ด้วยกัน สื่อเป็นสัญลักษณ์แห่งการสร้างความรักและความอบอุ่นให้แก่กันและกัน
ละมุดพันธุ์กระสวยมาเลย์ มะนาวพันธุ์แป้นรำไพ
“ละมุดกับมะนาว ที่อยู่คู่กันได้ เพราะละมุดเป็นพืชที่มีความทน แมลงไม่ชอบ ลูกมีผิวสากกระด้างเพลี้ยไม่ชอบ ใบ ไม่เป็นราง่าย เพราะมีความหนาและแข็ง ส่วนรากสามารถชอนไชหาอาหารได้ดีทำให้ได้ผลผลิตที่ดี”
ทำไมต้องปลูกในหลุมเดียวกันและทำให้กอดกัน ?
“เพราะ กิ่งของละมุดนั้น ใช้ในการค้ำกิ่งก้านของต้นมะนาวแทนการใช้ไม้ค้ำ เป็นการลดต้นทุนการผลิต ลดค่าแรงงาน ลดเวลาในการดูแลรักษา และได้ผลผลิตที่ดี” พี่ไพศาลกล่าว และบอกว่า “ที่สำคัญอีกประการคือ สามารถเก็บเกี่ยวผลผลิตจากพืชทั้ง 2 ชนิดไปขายได้อย่างต่อเนื่อง”
ธ.ก.ส.พร้อมหนุนเพื่อการพัฒนาเศรษฐกิจฐานราก
จากความโดดเด่นของสวนเกษตรแม่ทองหยิบในวันนี้ ได้กลายเป็นหนึ่งในต้นแบบของการเรียนรู้ของผู้ที่สนใจ ภายใต้การสนับสนุนของหน่วยงานต่าง ๆ โดยเฉพาะธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร หรือ ธ.ก.ส.
“สวนเกษตรแม่ทองหยิบ คือหนึ่งในจุดน่าสนใจทั้งในด้านการประกอบอาชีพการเกษตร และการเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงเกษตร เป็นต้นแบบของการพัฒนาของเกษตรกรที่ทางธ.ก.ส.พร้อมให้การสนับสนุนทั้งในด้านสินเชื่อ และการประชาสัมพันธ์เพื่อสร้างการรับรู้แก่ประชาชนทั่วไป” นายคงทน ศรีชื่น ผู้ช่วยผู้จัดการธ.ก.ส.สาขาดำเนินสะดวก กล่าว
ด้วยการต่อยอดชุมชนต่าง ๆ ให้เกิดการพัฒนาก้าวไปสู่ชุมชนท่องเที่ยว จะช่วยกระตุ้นให้เกิดการสร้างงาน สร้างโอกาสในการประกอบอาชีพเสริม เป็นการกระจายรายได้สู่ชุมชน ลดปัญหาการย้ายถิ่นฐาน ชาวบ้านเกิดความรักความหวงแหนในทรัพยากรธรรมชาติ ตลอดจนประเพณีและวัฒนธรรมของท้องถิ่นตนเอง อันนำไปสู่การสร้างชุมชนอุดมสุข ที่มีความมั่นคง มั่งคั่งและยั่งยืน คือ หนึ่งในยุทธศาสตร์สำคัญของธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร หรือ ธ.ก.ส.
ธ.ก.ส. นับเป็นธนาคารที่อยู่เคียงข้างเกษตรกรและภาคเกษตรมายาวนาน และยังคงมุ่งมั่นที่จะยกระดับคุณภาพชีวิตเกษตรกรอย่างต่อเนื่อง เพื่อให้สอดคล้องกับยุทธศาสตร์ชาติ และการมุ่งเป็นธนาคารพัฒนาชนบทที่ยั่งยืน มุ่งสนับสนุนการพัฒนาเศรษฐกิจฐานราก เพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตของคนในชนบท
การได้มีโอกาสเดินทางมาสัมผัสกับความงดงามแห่งวิถีเกษตรกรคลองดำเนินสะดวกในครั้งนี้ จึงเป็นอีกหนึ่งการทำงานเพื่อสนับสนุนเกษตรกรในด้านการช่วยประชาสัมพันธ์ ที่มีเป้าหมายสำคัญเพื่อการสร้างสุขให้กับเกษตรกรและส่งสุขนั้นไปยังผู้ที่กำลังหาสถานที่ท่องเที่ยวที่น่าสนใจอย่างสวนเกษตรแม่ทองหยิบแห่งนี้…
ติดต่อสวนเกษตรแม่ทองหยิบ 153 ม.8 ต.ศรีสุราษฎร์ อ.ดำเนินสะดวก จ.ราชบุรี โทร. 0992128682
