การเดินทางของเกษตรก้าวไกลในครั้งนี้ เราได้มาที่ศูนย์เรียนรู้ธนาคารสัตว์น้ำเกาะสีชัง โดยชุมชนเพื่อชุมชนยั่งยืนในพระราชูปถัมภ์สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา สยามบรมราชกุมารี เป็นศูนย์เรียนรู้ที่มุ่งเน้นการฟื้นฟูทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง โดยมีกิจกรรมที่ส่งเสริมการมีส่วนร่วมของชุมชนในการอนุรักษ์และฟื้นฟูระบบนิเวศทางทะเล เดิมทีศูนย์นี้เริ่มต้นจากการเป็นศูนย์เรียนรู้ธนาคารปูม้าบนบก และได้รับการพัฒนาต่อยอดเป็นศูนย์เรียนรู้ธนาคารสัตว์ทะเลเกาะสีชัง
ภายใต้การสนับสนุนของหน่วยงานต่างๆ อย่างที่มาครั้งนี้ทาง สำนักงานพัฒนาการวิจัยการเกษตร (องค์การมหาชน) หรือชื่อย่อ สวก., ARDA ได้นำสื่อมวลชนมาเยี่ยมชม โดยที่ ARDA ให้การสนับสนุนในด้านงานวิจัยพัฒนา การเพาะขยายพันธุ์ “ปะการังอ่อน” 6 ชนิด จนเป็นผลสำเร็จครั้งแรกของประเทศ ภายใต้โครงการขยายพันธุ์ปะการังอ่อนสู่การใช้ประโยชน์จริงเพื่อฟื้นฟูทรัพยากรและระบบนิเวศชายฝั่งที่เสื่อมโทรมและเป็นแหล่งท่องเที่ยวทางทะเลของกลุ่มเกาะสีชัง จังหวัดชลบุรี โดยมี ผศ.ดร.นิลนาจ ชัยธนาวิสุทธิ์ เป็นหัวหน้าโครงการฯ เพื่อขยายพันธุ์ปะการังอ่อนด้วยระบบการทำฟาร์มบนบก ผ่านธนาคารกล้าปะการังอ่อนแบบมีส่วนร่วม CU–ARDA ซึ่งเป็นการสนับสนุนทุนวิจัยต่อเนื่องตั้งแต่ปี 2560 ถือเป็นต้นแบบการฟื้นฟูทรัพยากรและระบบนิเวศชายฝั่งที่เสื่อมโทรม โดยนำร่องในพื้นที่ 5 เกาะ ได้แก่ เกาะสีชัง เกาะร้านดอกไม้ เกาะขามใหญ่เกาะขามน้อย และเกาะโปรง
นอกจากการเพาะขยายปะการังอ่อนอันเป็นผลงานที่มีชื่อเสียงระดับโลกแล้ว ที่ศูนย์แห่งนี้ยังมีภารกิจหลายอย่าง โดยเฉพาะธนาคารปูม้าและธนาคารสัตว์ทะเลหายากที่จำเป็นต้องฟื้นฟูในเชิงเศรษฐกิจชุมชน และนอกจากนั้นยังมุ่งเน้นเรื่องการท่องเที่ยวเพื่อให้นักท่องเที่ยวมาร่วมทำกิจกรรม “เรียนรู้โดยการมีส่วนรวม” เช่น ทำปะการังอ่อน ทำการปล่อยปูม้า ปล่อยสัตว์ทะเลที่เพาะขยายพันธุ์ขึ้นมากลับคืนสู่ธรรมชาติ เพื่อรักษาสมดุลของระบบนิเวศทางทะเล และยังมีสัตว์ทะเลสวยงามจากท้องทะเลที่ชาวประมงจับได้มาฟื้นฟูและเปิดโอกาสให้เยี่ยมชมทุกวัน โดยมีสัตว์ทะเลหลายชนิดที่น่าสนใจน่าศึกษา จำพวกสัตว์แปลกหายาก อย่างเช่น ปลาไหลมอเรย์ที่นำมาให้ชมในคลิปนี้
ข้อมูลจำเพาะปลาไหลมอเรย์
ปลาไหลมอเรย์ในประเทศไทยพบได้ทั่วไปในทะเลอันดามันและอ่าวไทย บริเวณที่พบได้บ่อยคือแนวปะการังและซากเรืออับปาง ปลาไหลมอเรย์มีหลายชนิด แต่ที่พบบ่อยในไทย เช่น ปลาไหลมอเรย์ยักษ์ (Giant Moray Eel) และปลาไหลมอเรย์หน้าปาน (Fimbriated Moray)
ลักษณะทั่วไป:
- ปลาไหลมอเรย์มีลำตัวเรียวยาวคล้ายงูทะเล แต่มีครีบหลังและครีบหาง
- ผิวหนังของปลาไหลมอเรย์จะลื่นและไม่มีเกล็ด
- ปลาไหลมอเรย์มักจะซ่อนตัวอยู่ในซอกหินหรือปะการัง โดยโผล่แต่ส่วนหัวออกมา
- พวกมันเป็นสัตว์กินเนื้อ กินกุ้ง ปู ปลา และหมึก
- ปลาไหลมอเรย์บางชนิดอาจมีพิษในเลือด
- โดยทั่วไปแล้วปลาไหลมอเรย์ไม่ดุร้าย แต่ก็อาจกัดได้หากรู้สึกถูกคุกคามหรือในช่วงฤดูผสมพันธุ์
ชนิดที่พบในประเทศไทย:
- ปลาไหลมอเรย์ยักษ์ (Giant Moray Eel): เป็นปลาไหลมอเรย์ที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในวงศ์ Muraenidae ลำตัวมีสีเหลืองอมน้ำตาล มีจุดและลายสีน้ำตาลเข้ม
- ปลาไหลมอเรย์หน้าปาน (Fimbriated Moray): มีสีเหลืองอมเทา มีด่างสีคล้ำบนใบหน้าและลำตัว
- ปลาไหลมอเรย์ม้าลาย (Zebra Moray): มีลายทางสีดำและสีขาว
- ปลาไหลมอเรย์ไวท์อาย (White-eyed Moray): มีดวงตาสีขาว
แหล่งที่อยู่อาศัย:
แนวปะการัง, ซากเรืออับปาง, บริเวณน้ำตื้นของทะเลอันดามัน, บริเวณชายฝั่งและหาดหิน.
ข้อควรระวัง:
- ไม่ควรเข้าใกล้หรือสัมผัสปลาไหลมอเรย์โดยไม่จำเป็น
- หากดำน้ำ ควรระมัดระวังบริเวณที่ปลาไหลมอเรย์อาศัยอยู่
- หลีกเลี่ยงการรบกวนปลาไหลมอเรย์ในช่วงฤดูผสมพันธุ์
