วันที่ 15-16 กรกฎาคม 2568 กรมการข้าวได้จัดกิจกรรมสื่อมวลชนสัญจร ลงพื้นที่ศึกษาดูงานด้านการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวคุณภาพดีของศูนย์ข้าวชุมชนในพื้นที่จังหวัดปราจีนบุรีและจังหวัดฉะเชิงเทรา ซึ่งเป็นการดำเนินงานของกรมการข้าวภายใต้โครงการเสริมสร้างศักยภาพการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวของศูนย์ข้าวชุมชน ณ ศูนย์ข้าวชุมชนตำบลรอบเมือง อำเภอเมืองปราจีนบุรี จังหวัดปราจีนบุรี และศูนย์ข้าวชุมชนนาข้าวบ้านหนองปรือ ตำบลเขาหินซ้อน อำเภอพนมสารคาม จังหวัดฉะเชิงเทรา โดยมีเป้าหมายเพื่อเผยแพร่ผลการดำเนินงานตามโครงการเสริมสร้างศักยภาพการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวของศูนย์ข้าวชุมชน และส่งเสริมให้เกษตรกรชาวนาได้เข้าถึงแหล่งผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวพันธุ์ดีเพิ่มมากขึ้น
เกษตรก้าวไกลLIVE-มาเยี่ยมชม ศูนย์ข้าวชุมชนบ้านหนองปรือ ฉะเชิงเทรา https://www.facebook.com/kasetkaoklai/videos/1198854535259297
เกษตรก้าวไกลLIVE-เยี่ยมชมศูนย์ข้าวชุมชนตำบลรอบเมือง ปราจีนบุรี https://www.facebook.com/kasetkaoklai/videos/1084489197157491
นายชัยยพล ชาวเมืองสีวสุ ประธานศูนย์ข้าวชุมชนตำบลรอบเมือง เปิดเผยว่า ศูนย์แห่งนี้จัดตั้งขึ้นเมื่อปี 2544 ปัจจุบันมีสมาชิกจำนวน 20 ราย ครอบคลุมพื้นที่เพาะปลูกข้าวกว่า 3,500 ไร่ โดยตลอดระยะเวลาที่ผ่านมา กลุ่มได้พัฒนารูปแบบการดำเนินงานอย่างต่อเนื่อง ทั้งในด้านการจัดตั้งเป็นศูนย์ข้าวชุมชน วิสาหกิจชุมชน และห้างหุ้นส่วนจำกัด (หจก.) ชาวเมืองสีวสุ ซึ่งทั้งหมดนี้มีเป้าหมายร่วมกันในการยกระดับคุณภาพการผลิตข้าวของเกษตรกรในพื้นที่ ในส่วนพันธุ์ข้าวที่เพาะปลูก ได้แก่ กข45, กข85, กข89 ซึ่งเป็นพันธุ์ที่เหมาะสมกับสภาพพื้นที่และความต้องการของตลาด โดยศูนย์ฯ ได้วางแผนการผลิตอย่างเป็นระบบ ทั้งด้านการบริหารจัดการภายใน การพัฒนาเครือข่ายความร่วมมือ และการวางแผนการตลาด เพื่อให้เกิดความต่อเนื่องของกระบวนการผลิตและการกระจายผลผลิตอย่างยั่งยืน นอกจากนี้ ศูนย์ฯ ยังให้ความสำคัญกับการนำเทคโนโลยีสมัยใหม่มาเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต อาทิ การใช้รถดำนา 8 แถว เพื่อกำจัดข้าววัชพืชอย่างรวดเร็ว การใช้รถหยอดข้าวแทนแรงงานคนเพื่อลดต้นทุนและเวลา การใช้โดรนทางการเกษตรช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการทำงาน การใช้เครื่องอัดฟางและเครื่องสับย่อยฟางข้าวเพื่อลดการเผาตอซัง รวมถึงการนำเครื่องผสมปุ๋ยนาข้าวอัตโนมัติ และเครื่องบรรจุข้าวเปลือกมาใช้งาน เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในกระบวนการตลอดห่วงโซ่การผลิต ทั้งนี้ แผนการปลูกข้าวของศูนย์ฯ จะเริ่มในช่วงปลายเดือนเมษายนถึงมิถุนายน ขึ้นอยู่กับสภาพฝนฟ้าอากาศ และจะเก็บเกี่ยวผลผลิตในช่วงปลายพฤศจิกายนถึงเดือนธันวาคมของทุกปี
ด้าน นายเชิดศักดิ์ แสงศรี ประธานศูนย์ข้าวชุมชนนาข้าวบ้านหนองปรือ อำเภอพนมสารคาม จังหวัดฉะเชิงเทรา เปิดเผยว่า ศูนย์ข้าวชุมชนแห่งนี้ก่อตั้งมาเป็นระยะเวลา 4 ปี ปัจจุบันมีสมาชิกจำนวน 21 ราย โดยได้รับการสนับสนุนจากโครงการลดต้นทุนการผลิตของกรมการข้าว ตั้งแต่ปี 2567 ส่งผลให้กลุ่มมีความเข้มแข็งด้านเทคโนโลยี โดยมีเครื่องจักรกลการเกษตรที่สำคัญ ได้แก่ เครื่องอบลดความชื้นเมล็ดพันธุ์ข้าว เครื่องคัดทำความสะอาดเมล็ดพันธุ์ข้าว โดรนสำหรับหว่านปุ๋ย และรถไถ 1 คัน ซึ่งสามารถช่วยสนับสนุนการทำนาให้เกษตรกรทำนาได้ตามฤดูกาล โดยมีการจองคิวการใช้งานอย่างเป็นระบบ ซึ่งจะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าว ลดความสูญเสียจากสภาพอากาศที่ไม่แน่นอน และลดการพึ่งพาแรงงานในช่วงฤดูเพาะปลูก จากเดิมที่สมาชิกกลุ่มต้องซื้อเมล็ดพันธุ์จากร้านค้าภายนอก ปัจจุบันศูนย์สามารถผลิตเมล็ดพันธุ์คุณภาพได้ด้วยตนเอง ในปีนี้นับเป็นปีที่ 2 ที่ศูนย์ข้าวชุมชนนาข้าวบ้านหนองปรือ ได้รับการสนับสนุนจากกรมการข้าว โดยวิธีการคัดเลือกเมล็ดพันธุ์ของกลุ่มเริ่มต้นจากการคัดเลือกแปลงเกษตรที่มีผลผลิตดีและได้มาตรฐาน เมื่อเก็บเกี่ยวแล้วจะนำข้าวเข้าเครื่องอบและคัดแยกสิ่งเจือปน จากนั้นส่งตรวจวิเคราะห์มาตรฐานเมล็ดพันธุ์ข้าว หากผ่านเกณฑ์ จะนำกลับมาเป็นเมล็ดพันธุ์จำหน่าย ส่วนที่เหลือจะนำมาแปรรูปเป็นข้าวสารบริโภคหรือจำหน่าย โดยมีโรงสีชุมชนรองรับ และจะขยายผลไปสู่การแปรรูปเป็นข้าวสารจำหน่ายภายใต้กลุ่ม เป็นข้าวปลอดสารเคมี ไม่ใช้ยาฆ่าแมลง และในอนาคตทางกลุ่มมีแผนพัฒนาต่อยอดด้านการตลาด ผลักดันให้เกิดการสร้างแบรนด์และบรรจุภัณฑ์ของกลุ่ม เพื่อยกระดับผลิตภัณฑ์ของชุมชนให้เข้าถึงตลาดผู้บริโภคในวงกว้างมากยิ่งขึ้น
“ก่อนหน้านี้ เราใช้พัดลมในการเป่าข้าว ทำให้คัดเมล็ดพันธุ์ได้ไม่ดีนัก แต่เมื่อได้รับเครื่องคัดทำความสะอาดเมล็ดพันธุ์ข้าวก็สามารถผลิตเมล็ดพันธุ์ที่มีคุณภาพได้เทียบเท่ากับที่จำหน่ายในท้องตลาด” นายเชิดศักดิ์กล่าว
กิจกรรมนำคณะสื่อมวลชนสัญจรเพื่อศึกษาดูงานในครั้งนี้ นับเป็นส่วนหนึ่งของการดำเนินงานที่สอดคล้องกับนโยบายของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ในการส่งเสริมให้ศูนย์ข้าวชุมชนเป็นกลไกหลักในการพัฒนาเกษตรกรรมไทย โดยเฉพาะด้านการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวคุณภาพ ทั้งในระดับพื้นที่และระดับประเทศ พร้อมสร้างความเชื่อมั่นแก่เกษตรกรและประชาชนทั่วไปในระบบการผลิตเมล็ดพันธุ์ของศูนย์ข้าวชุมชน
