คนที่มีหัวใจเกษตรจะไม่เกี่ยงว่ามีพื้นที่มากน้อยเพียงใด และอยู่ที่ไหนไม่สำคัญ ขอให้มี “ดิน” ที่พอจะให้พืชหยั่งรากและให้สัตว์ได้หยั่งเท้าเท่านั้นเป็นพอ
“ได้ดูไก่โตขึ้น ได้เห็นผลผลิตลูกไก่ที่ออกมา ได้เห็นต้นไม้โตแล้วมีความสุขค่ะ”
นี่คือเหตุผลที่ทำให้ “เยาวนิตย์ บุรีรักษา” ปศุสัตว์ จังหวัดสกลนคร เลือกที่จะปลูกผักและเลี้ยงสัตว์ในวันเวลาที่ว่างเว้นจากงานราชการ
- นำความรู้ในวิชาการมาปฎิบัติ พร้อมทั้งนำแนวทางพระราชดำริเศรษฐกิจพอเพียงมาปรับใช้กับชีวิตประจำวัน
“จุดเริ่มต้นคือได้ไปเรียนเพิ่มเติมปริญญาตรีและปริญญาโท สาขาส่งเสริมการเกษตรและสหกรณ์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมมาธิราช ซึ่งดิฉันเองก็มีใจรักเกษตรเป็นทุนเดิมอยู่แล้ว…เราจะส่งเสริมคนอื่น เราเองก็ต้องมีความรู้ความเข้าใจเสียก่อน”
“เริ่มจากการได้ไปรับตำแหน่งปศุสัตว์จังหวัดตราดเมื่อปื 2555 เนื่องจากที่สำนักงานมีพื้นที่น้อย เลยทำสวนแนวตั้ง โดยใช้ไม้ไผ่มาสาน และใช้ขวดพลาสติกผ่ากลางตามแนวนอน ปลูกผักกาด ต้นหอมในขวดแล้วแขวน และพัฒนาเรื่อยมา ทำเป็นผักสวนครัว ใช้ EM ปลูกได้ผลดี ปลอดสารพิษ เจ้าหน้าที่ทุกคนสามารถนำไปรับประทานที่บ้านได้ค่ะ”
- จากปศุสัตว์ตราดก็มาสกลนคร…ได้ศึกษาการเลี้ยงไก่ดำภูพาน
“ต่อมาวันที่ 8 เมษายน 2559 ได้เดินทางมารับตำแหน่ง ปศุสัตว์จังหวัดสกลนคร ได้มาร่วมดูแลศูนย์ศึกษาการพัฒนาภูพาน ได้ศึกษาการเลี้ยงไก่ดำภูพาน และประกอบกับที่บ้านพักปศุสัตว์จังหวัด ซึ่งอยู่ในรั้วเดียวกับสำนักงาน มีที่ว่างเป็นพื้นดินอยู่หลังบ้านพักและมีร่มไม้อยู่บ้าง เลยอยากศึกษาการเลี้ยงไก่ดำภูพาน ว่าจะเลี้ยงได้หรือไม่ การเจริญเติบโตเป็นอย่างไร ฟักไข่เองได้ไหม ได้หาวัสดุราคาถูกมาใช้ทำกรงเลี้ยงแบบปล่อย (แบบ happy chick) มีตะกร้าให้หลังละ 2 ใบ เลี้ยง 2 หลังเนื่องจากมีไก่ดำขนสีขาวและไก่ดำขนสีดำ หลังละ 4 ตัว ตัวผู้ 1 ตัว คุมฝูงตัวเมีย 3 ตัว ให้ฟักไข่เองตามธรรมชาติ หลังจากนั้นก็เพิ่มโรงเรือนไก่เล็ก 1 หลังเพื่อกกไข่ และเลี้ยงเป็นไก่รุ่น สำหรับไข่ที่ไม่ฟักก็นำไปประกอบอาหาร ส่วนแกลบผสมขี้ไก่ก็นำไปปลูกผักค่ะ”
- จากเลี้ยงสัตว์ก็มาปลูกผัก…จากเลี้ยงไก่ดำภูพานก็ขยายมาปลูกผักกินเอง
“จากที่ย้ายมาอยู่สกลนคร การกินอยู่ส่วนมากเจ้าปลูกผักในหน้าที่จะนำอาหารมาทานรวมกันเวลากลางวัน อาหารประจำคือ ตำส้มตำ น้ำพริกแจ่ว ซึ่งทานกับผักสด เลยคุยกับน้องๆว่าหัวหน้าจะปลูกผักไว้ทานเอง ลูกน้องก็เลยมาช่วยเตรียมดิน และหาผักสวนครัวที่มีที่บ้านมาปลูก เช่น ตะไคร้ พริก ต้นหอม มะเขือ มะนาว กล้วย ผักแกล้มแจ่วหลายชนิด ที่สำคัญคือมะละกอ ปลูกรอบบ้านพัก ปัจจุบันก็ได้ทานกันเกือบทุกวันค่ะ”
- ปรับพื้นปูนมาเป็นแปลงปลูกผักที่ชอบ…ทุกผักคู่กับเมนูอร่อย
“ในส่วนของแปลงผักหน้าบ้านพัก เมื่ออดีตจะเป็นพื้นแผ่นปูนโล่งๆมีซุ้มดอกเห็ดไว้นั่งคุยกัน แต่ไม่ค่อยได้มีเวลานั่ง เลยยกออกแล้วเอาอิฐที่เหลือๆมาก่อขึ้นสูง 2 ชั้น ให้น้องๆมาช่วยกันทำ หลังจากนั้นซื้อดินมา 1 คันรถเล็ก มาใส่ในแปลงแล้วเอาแกลบขี้ไก่มาใส่ด้านบนเป็นปุ๋ย ซื้อเมล็ดพันธุ์ผักที่ชอบทานกันมาเพาะไว้ แล้วแยกมาลงแปลงใหม่ ผักที่ลงแปลงมี กวางตุ้ง คะน้า ถั่วฝักยาว มะเขือ”
“เนื่องจากชอบทานแจ่ว กวางตุ้งลวกสดๆ แล้วจะหวานมาก คะน้าผัดน้ำมันหอย ถั่วฝักยาวแกล้มกับส้มตำ มะเขือทานสด ใส่ส้มตำ เอามาแกงเขียวหวาน หรือทำซุปมะเขือ คือผักที่นำมาปลูก จะเลือกปลูกผักที่เราชอบรับประทานค่ะ”
- ใช้ทรัพยากรให้คุ้มค่า…ทุกส่วนที่มีดินมีคุณค่ามากๆ
“ตามโคนต้นไม้ใหญ่ก็จะเอาบวบงู น้ำเต้ามาหยอดไว้ แล้วให้เขาเลื้อยขึ้นไป พอเริ่มเลื้อยก็จะเอาไม่ไผ่มาสานทำเป็นหลังคาโปร่งให้เขาเลื้อย พื้นที่ทุกส่วนที่มีดิน มีคุณค่ามากๆค่ะ บางครั้งได้พันธุ์ผักพระราชทานมาก็จะเอามาเพาะกล้าในแปลงแล้วแยกปลูก อย่าปลูกพร้อมๆกันชนิดเดียวกัน จะทำให้ทานไม่ทัน ปลูกหลายๆชนิด อย่างละนิดละหน่อย โชคดีที่เลี้ยงไก่ ได้เอาเศษผักที่ไม่ได้ใช้ไปให้ไก่กินด้วย เวลาเราเดินไปหาเขา เขาจะเดินมาหา เหมือนรู้ว่าเราจะมีอาหารมาให้เขา ข้าวที่หุงทานไม่หมดก็ให้ไก่ บางครั้งข้าวเก็บไว้นานมีมอดก็ให้ไก่ช่วยกินค่ะ”
- การดูแลผักและเลี้ยงไก่ไม่มีอะไรยุ่งยาก
“การดูแลผักไม่ยากเลยค่ะ เสาร์-อาทิตย์มีเวลามากหน่อย ก็จะเดินดูว่าต้องแยกแปลงหรือเปล่า ตรงไหนไม่งามก็ซุยดินให้เล็กน้อย น้ำถึงไหม ต้นไม้เหี่ยวเฉาหรือโดนแมลงกินใบบ้างหรือไม่ ถ้ามีก็เก็บออก เช้าๆวันราชการก่อนอาบน้ำแต่งตัวก็ลงมารดน้ำสักนิด ดูว่าผักตรงไหนแปลงไหนควรนำไปปรุงอาหารก็เด็ดไปทำเมนูกลางวันค่ะ”
“พอดูผักเสร็จก็เดินไปดูน้ำ-อาหารไก่ ว่าพอหรือไม่ สุขภาพไก่เป็นอย่างไร เรียบร้อย ก็ปฏิบัติภารกิจราชการ เย็นก่อนเข้าบ้านก็เดินรอบบ้านปฏิบัติเหมือนเดิม ดูความเป็นอยู่ของไก่ รดน้ำต้นไม้ แล้วเข้าบ้าน ถ้าวันไหนมีภารกิจเช้าอาจจะไม่รดน้ำต้นไม้ได้ แต่อาหารน้ำไก่ห้ามขาดค่ะ”
- ข้อคิดแก่ผู้สนใจ…เชิญมาศึกษาดูงานได้
“ทานข้าวนอกบ้านเกือบทุกวัน หันมาทานข้าวที่มีผักปลอดสารพิษกับแจ่ว รักษาสุขภาพกันบ้างดีไหมค่ะ ทุกวันเสาร์-วันอาทิตย์ก็ยังดีนะค่ะ ดีทั้งสุขภาพ ได้ออกกำลังกาย ระบบขับถ่ายก็ดี ดีทั้งจิตใจด้วย ผักเราเยอะก็แจกเพื่อนพี่น้อง หรือจะแบ่งขายบ้างก็ไม่ว่ากัน ใครไม่มีที่ปลูก ก็หากระถาง หรือจะเป็นกล่องเจาะรู ก็ปลูกได้ มีดิน มีน้ำ มีแสงแดด ผักก็โตได้ค่ะ ใครมีที่เหลือสัก 3-5 เมตรก็สามารถทำเล้าไก่เล็กๆ ไว้กินไข่ได้ด้วย ไก่ดำไข่ดกมากค่ะแต่ฟองจะเล็กนิดหนึ่ง เป็นไข่ที่มีคุณภาพ ขอเชิญชวนทุกท่านทำแปลงผักอินทรีย์และทานไข่ไก่อินทรีย์ที่เลี้ยงเอง ดูแลเอง ไว้บริโภคเองกันนะค่ะ”
“เดี๋ยวนี้เวลา สนง.ปศจ.สกลนครมีประชุมโรงเรียนในโครงการพระราชดำริ ประชุมเกษตรกรผู้เลี้ยงสัตว์ บ้านพัก ปศจ.ก็จะเป็นที่ศึกษาดูงาน”
“จึงอยากฝากมายังทุกท่าน ถ้าอยากจะดูแนวทางของจริง ก็เรียนเชิญที่ สำนักงานปศุสัตว์จังหวัดสกลนคร มาพบเจ้าหน้าที่เพื่อพาไปเยี่ยมชมสวนเศรษฐกิจพอเพียงของดิฉันได้ทุกวันนะค่ะ” นี่คือคำพูดทิ้งท้ายของ นางสาวเยาวนิตย์ บุรีรักษา ปศุสัตว์ จังหวัดสกลนคร ผู้มีหัวใจเกษตรอย่างแท้จริง.
